Kuisen van teksten

Een schooldirecteur in Florida moest afgelopen week gedwongen ontslag nemen, omdat ze leerlingen ‘pornografisch’ materiaal had getoond tijdens een les over de Renaissancekunst. Het ‘pornografische’ materiaal bestond uit een foto van het wereldberoemde standbeeld ‘David’ van Michelangelo. We kunnen hierom grinniken, maar de treurige waarheid is dat ouders die hun kinderen (of zichzelf?) niet bloot willen stellen aan ‘seksualiteit’, zich nu gesteund voelen door een wet die seksuele opvoeding verbiedt op openbare scholen.  De gouverneur van de staat Florida Ron DeSantis van de Republikeinse partij speelt hierin een leidende rol. Hij is charismatisch, ziet er goed uit, is belust op macht, hoogmoedig, efficient, populistisch en heeft veel volgelingen. Waar doet dit jullie aan denken? Juist, aan de kenmerken van een superschurk.

Het gedwongen ontslag van de schooldirecteur is een voorbeeld van een reeks van incidenten, ook in Nederland. Schoolleiders, Universiteiten (sic!) en uitgevers zijn bang voor repercussies uit de maatschappij als ze in verband worden gebracht met seksueel getinte teksten of afbeeldingen. Hetzelfde geldt voor woorden die niet genderneutraal zijn of een bevolkingsgroep kunnen beledigen.Kwalijk hierin is dat meestal zonder discussie de tekst of de persoon die de tekst heeft gemaakt, wordt verwijderd. Voor schrijvers zou dit kunnen betekenen dat zij niet alleen met een redacteur te maken krijgen, maar ook met een kuisheidscommissie. Een dergelijke commissie heeft andere motieven dan de schrijver. Deze wil woorden gebruiken die een functie hebben voor de tekst of dienen als sfeertekening. In het verleden ging het 'kuisheidscommissies' vooral om het 'fatsoen'. Of het nu uitsluitend om politiek correcte taal gaat, lijkt me onwaarschijnlijk. Het is ook de vraag of het mogelijk is om alle seksueel getinte termen te vermijden en niemand te kwetsen.

Als voorbeeld wil ik graag de ‘Kittelboem’ of wel Clitoria ternatea noemen en Schoonmoeders kussen of Echinocactus grusonii. Mogen we de prachtige Kittelbloem nog wel zaaien? Of moeten we die juist met zijn allen gaan zaaien? En schoonmoeders, daar zijn er heel veel van, moeten jullie niet te hoop lopen tegen de benaming ‘Schoonmoeders kussen’?

Kuisen en censuur liggen in elkaars verlengde en tasten niet alleen de autonomie van de schrijver aan, maar ook die van de lezer.

Nog erger is dat de regelgeving die onvermijdelijk verbonden is aan censuur creativiteit inperkt. Verleidend schrijven wordt dan een balanceer-act tussen vrijheid en onvrijheid.