Naar aanleiding van De Foute Vrouw

Pieter van der Kruijs stuurde ons onderstaand stuk naar aanleiding van onze schrijfwedstrijd. Hij wilde niet meedoen aan de schrijfwedstrijd, maar zijn opinie delen. Omdat dit stuk ons interessant lijkt voor de bezoekers van onze website, hebben we het hieronder geplaatst. Mogelijk zijn er meer mensen die niet-literaire opinies en stukken over het thema De Foute Vrouw willen delen. We bieden hiertoe iedereen graag de gelegenheid. Stukken kunnen gestuurd worden naar info@annevanamsterdam.nl of hieronder geplaatst worden bij Reactie plaatsen.

Anonieme reacties worden geweigerd. Bezoekers mogen zo gewenst reageren met hun initialen of pseudoniem, maar naam en e-mailadres moeten bekend zijn bij de redactie. Het maximum aantal woorden voor een reactie is 500. De redactie houdt zich het recht voor een stuk te redigeren. Dit gebeurt in overleg met de schrijver/bezoeker.

Bezoekers kunnen ook op elkaars stuk reageren, graag zelfs!

Anne van Amsterdam

Vrouwen die vermoord worden door hun partner

De NRC van woensdag 25 oktober 2023 opende met een pagina vol foto’s van vrouwen die werden omgebracht door hun partner, ex of een andere man die meer wilde dan vriendschap. De aansprekende titel was: Hun relatie bleek een doodvonnis https://www.nrc.nl/nieuws/2023/10/24/femicide-in-nederland-voor-deze-vrouwen-bleek-hun-relatie-een-doodvonnis-a4178348. Het artikel geeft duidelijk weer dat vrouwen die zich niet conformeren aan de eisen van hun (mannelijke) partner, door hem als 'fout' gezien worden en een groot risico lopen op femicide. Door de persoonlijke verhalen van nabestaanden wordt een aangrijpend beeld gegeven van de verschillende vrouwen.

Lees meer hierover in de NRC of in mijn blog Vrouwen die vermoord worden door hun partner.

De actualiteit van 1q84 in het MeToo tijdperk.

Het is 13 jaar geleden dat Haruki Murakami de trilogie 1q84 schreef en ik las hem dit jaar voor het eerst. Net als de hoofdpersonen in Murakami’s boek leven we nu in een andere wereld, niet in een wereld met twee manen, maar een wereld met MeToo. Het initiatief hiervoor begon in oktober 2017 en ik heb beïnvloed door MeToo 1q84 gelezen. Het trof me hoe de problematiek die Pieter van der Kruijs hieronder beschrijft in 'Vrouwen die gewelddadige mannen vermoorden' een belangrijke rol speelt in 1q84. Door de beeldende beschrijvingen van Murakami wordt de machteloosheid van vrouwen in een gewelddadige relatie invoelbaar, maar ook de woede van vrouwen die dit moesten aanzien. Zij nemen het heft in eigen hand. De vraag of zij daarmee tot 'foute vrouwen' worden, mag de lezer zelf beantwoorden.

https://bazarow.com/recensie/1q84/

Pieter van der Kruijs

Vrouwen die gewelddadige mannen vermoorden: de verboden eigenrichting, noodweer(exces) en noodtoestand(exces).

Mannen willen macht en controle uitoefenen over de vrouw en haar lichaam, niet goedschiks dan kwaadschiks. De dieptrieste cijfers zijn bekend: eens per acht dagen wordt er in Nederland een vrouw vermoord, meestal door haar (ex-)partner. Mondiaal is het cijfer 30.000 per jaar, ruim drie per uur.

In de documentaire “Look what you made me do” vertellen drie vrouwen over de gewelddadige terreur door hun partner. Deze vrouwen meenden niet anders te kunnen handelen dan door hun partner te doden om aan zijn terreur te ontkomen.

Is hier sprake van noodweer(exces) op grond waarvan straffeloosheid zou moeten volgen? In geval van noodweer is de handeling gerechtvaardigd en in geval van exces is de doding verschoonbaar omdat de vrouw handelde vanuit een hevige gemoedsbeweging die door de terreur is veroorzaakt. Zij is dan weliswaar in haar verdediging te ver gegaan maar is toch verschoonbaar, omdat ze vanwege de door de man uitgeoefende terreur buiten zinnen is geraakt. Het probleem is hier dat de wet eist dat het gaat om een onmiddellijke wederrechtelijke aanranding, terwijl deze vrouwen meestal in koelen bloede handelen bv als de man slaapt.  Maar dan is er geen onmiddellijke aanranding, waardoor moet worden gezocht bij niet in de wet geregelde gronden die de straf uitsluiten.

Aan welke mogelijke strafuitsluitingsgrond kan worden gedacht? In 1923, exact 100 jaar geleden erkende de Hoge Raad (HR) in het zogenaamde Opticien-arrest de strafuitsluitingsgrond noodtoestand. Een slechtziende man was na sluitingstijd van de winkel naar een opticien gegaan die hem hielp en een lorgnet aanmat terwijl hij hiermee de winkelsluitingswet overtrad. De HR erkende in dit arrest niettemin dat er een toestand van nood was die de overtreding rechtvaardigde.

Een voorbeeld om deze zaak te illustreren. Op 6 maart 1981 schiet Marianne Bachmeier in de rechtszaal van Lübeck met acht kogels de man dood die terechtstaat voor de verkrachting en moord op haar 7-jarige dochtertje Anne. Het was de derde zittingsdag. Op eerdere dagen had de man verklaard dat Anne hem had verleid en dat zij na de seksuele handelingen had gezegd het tegen haar moeder te vertellen waarna hij haar het zwijgen oplegde door haar te wurgen. Deze verklaringen hadden bij de moeder het bloed onder de nagels vandaan gehaald, omdat hij deels de verantwoordelijkheid bij haar dochtertje probeerde te leggen. Zij werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van zes jaar waarvan zij er drie heeft uitgezeten.

Het handelen van Marianne Bachmeier kon niet worden gerechtvaardigd omdat zij het recht in eigen hand had genomen, de verboden eigenrichting. In die zin werd zij als 'fout' gezien. Maar had haar handelen verontschuldigd kunnen worden vanuit de gedachte dat er in haar hoofd kortsluiting ontstond, zo al niet door de verkrachting en de moord op wat voor haar het liefste ter wereld was, maar ook doordat zij door de verklaringen van de moordenaar zodanig werd getergd dat het begrijpelijk was dat die kortsluiting in haar hoofd ontstond.

Het was voorstelbaar en ook nog te begrijpen om haar handelen te beschouwen als een vorm van noodtoestandexces. Om deze reden lag vrijspraak voor de hand, maar in die tijd werd het recht op leven en het verbod van eigenrichting van een hogere orde bevonden.

Pieter van der Kruijs is oud-strafrechtadvocaat