Anton Heyboer

Anton Heyboer (1924-2005) was geboren in Sabang (Indonesië). Het gezin verhuisde al snel na zijn geboorte naar Nederland en woonde hier tot 1933 op verschillende plekken. Van 1933 tot 1938 verbleef men op Curaçao en daarna nog een korte tijd in New York. Net als zijn vader zou Heyboer werktuigbouwkundige worden. In 1943 werd hij opgepakt door de Duitsers voor de Arbeitseinsatz, kwam in Berlijn terecht, vluchtte na een bombardement en dook in Nederland onder. In die tijd begon hij met tekenen en etsen. In 1948 trouwde hij met Elsa Wijnands en kreeg met haar een zoon. Een paar jaar na hun scheiding in 1953, trouwde hij in 1956 met Erna Kramer, met wie hij al langer een relatie had. Ze kregen samen een dochter. In 1959 ging zij bij hem weg.

In 1961 vestigde Heyboer zich in Den Ilp, waar hij een stuk land met koeienstal kocht. In de loop der tijd kwamen er bijgebouwen bij en leefde hij er samen met drie en later vijf vrouwen. Over de aard van de samenleving zegt hij in Anton Heyboer - de filosofie van een oorspronkelijke geest - o.a. dat je vrouwen beter kunt houden dan weggaan en steeds alimentatie betalen. Over seksualiteit, dat deze het einde is van de liefde. En “een krijger neukt niet, want daar is hij te veel krijger voor”.

Ook staat in zijn boek: “De vier vrouwen om mij heen – met niet één heb ik een relatie – zijn op de romantiek van dit gigantische leven afgekomen, en hebben hun eigen leven op het eiland waar de stal op staat, etc.” Deze vier vrouwen (Maria, Lotti, Marieke en Joke) verkopen onder de V.O.F. Heyboer zijn kunst en werken ook mee aan de totstandkoming hiervan door etsen, teren en inkten. Later kwam er nog een vijfde vrouw (Petra) bij, “een felgekleurd uniek wezen, dat het ‘zijn’ is. De vier vrouwen zijn het ‘niet-zijn’. De man verbindt als genie dit zijn en niet-zijn.” Deze vijfde vrouw zal later de verkoop overnemen van de vier anderen.

Interessant is hoe de bruiden hun relatie met Heyboer zien. De eerste, Maria, was 19 toen zij met de toen 36-jarige Heyboer een relatie kreeg. Zij vond het niet makkelijk dat een tweede bruid bij Anton kwam wonen. Ze gunde hem echter een tweede vrouw. Haar opstelling, het zien van de meerwaarde van nieuwe relaties naast die met haar, is een voorbeeld voor elke volgende vrouw. Ieder van hen vertegenwoordigt een facet van het archetypische vrouwbeeld, aldus Maria Heyboer.

Binnen de gemeenschap zijn de vrouwen volledig gelijkwaardig en heeft ieder een eigen taak.

Vanuit de bruiden zijn ook een aantal opmerkingen over het samenleven met Heyboer opgetekend, zoals: ‘Eigenlijk was Ton geen man voor seks. Laten we zeggen dat hij er niet op gericht was. Werken en creëren, dat waren zijn passies.’
‘Toch kon Ton je het gevoel geven dat je helemaal vrouw was. Dat prikkelde.’
Eensgezind: ‘Ja, dat is nu weg. Maar we zijn inmiddels ook wat ouder, dat scheelt.’
‘Belangrijker is dat wij heel dankbaar zijn voor het ongelooflijk rijke leven dat hij ons heeft gegeven. Het dringt steeds meer tot ons door dat wij uitverkoren waren.’

Uit:

Pluk de Liefde. Kennisnetwerk voor Polyamorie en Ethische Nonmonogamie. Anton Heyboer en zijn vijf vrouwen. Door: Belle, 11 mei 2015

Anton Heyboer – de filosofie van een oorspronkelijke geest -, Samsara Uitgeverij bv 2006